TEKNOLOJIA INAYOCHENJUA DHAHABU 98%, MKOMBOZI WA UCHIMBAJI MDOGO

📍 Geita

Katika historia ya wachimbaji wadogo, changamoto kubwa imekuwa namna ya kupata dhahabu kwa ufanisi, gharama nafuu na bila kuharibu mazingira. Kwa muda mrefu, mbinu za kiasili zilitumika, lakini nyingi ziliishia kupoteza sehemu kubwa ya dhahabu iliyokuwamo kwenye udongo, huku gharama za uchenjuaji zikibaki kuwa mzigo mkubwa.

Miaka michache iliyopita, wachimbaji wadogo walipoteza matumaini – dhahabu ilibaki ardhini, kemikali ziliharibu mazingira, na kipato hakikuakisi jasho lao. Lakini leo, simulizi mpya ya kiteknolojia imeibuka: mtambo wa uchenjuaji dhahabu kwa teknolojia ya Carbon in Pulp (CIP) unaotengenezwa kwa gharama nafuu na kurahisisha maisha ya wachimbaji wadogo.

Mtambo huo, unaochakata dhahabu kwa ufanisi wa zaidi ya asilimia 98%, ni mkombozi wa kweli. Ukishika udongo wenye dhahabu, matokeo yake ni dhahabu safi huku mabaki yake yakiwa ni udongo usio na madhara makubwa kwa mazingira.

John Ngeda, Mbunifu wa mtambo huo, anasema safari yake ya maarifa ilianzia nchini Zimbabwe, alipojifunza mbinu mbalimbali za uchenjuaji. Aliporudi Tanzania, akaamua kuboresha teknolojia hiyo ili iwe suluhisho kwa wachimbaji wadogo wa nyumbani.

"Niliona jinsi wenzetu wanavyotumia teknolojia rafiki kwa gharama nafuu. Niliporudi, niliamua kuunda kitu chepesi kinachomsaidia mchimbaji mdogo apate matokeo makubwa," anasema Ngeda kwa fahari.

Matokeo ya ubunifu huo yamekuwa makubwa. Tayari zaidi ya mitambo 25 imejengwa katika Kanda ya Ziwa pekee, na teknolojia hiyo sasa imesambaa hadi Mbeya na Mpanda. Wachimbaji wadogo wanashuhudia tofauti – wanapata dhahabu nyingi zaidi, gharama zao zimepungua, na mazingira yanalindwa.

Katika Maonesho ya Kimataifa ya Teknolojia ya Madini Geita (23 Septemba 2025), mtambo huo wa CIP ulikuwa kivutio kikuu. Wageni na wadau wa madini walishuhudia namna teknolojia hii ilivyobadilisha sura ya uchimbaji mdogo kutoka mfumo wa mazoea hadi mfumo wenye tija na uendelevu.

Hii siyo simulizi ya dhahabu pekee – bali ni simulizi ya ubunifu wa Mtanzania, ni simulizi ya ushindi wa teknolojia rafiki kwa mazingira na ushindi wa kijamii na kiuchumi.

Dhahabu si ndoto, wala si mali ya ushirikina. Ni urithi halisi unaoweza kuendeleza maisha ya maelfu ya Watanzania, pale inapochimbwa na kuchakatwa kwa njia sahihi.

Kwa hakika, dhahabu haipo tu ardhini – ipo pia katika akili za wabunifu wanaothubutu.